Gel Tolkien kardejjj, öpüjjjeem

Sadece meyhane değil burası!
Aynı zamanda öğrencilere burs
sağlayan bir mekan!

Şu anda Oxford’da Lamb And Flag (Kuzu ve Bayrak) meyhanesinde oturmuş ‘Huh?’ adlı bir biradan yudumluyorum.

Bu meyhane, hemen karşısındaki The Eagle And Child (Kartal ve Çocuk) ile beraber Tolkien ve saz arkadaşlarının öğrencilerle boğuşmaları arasında oturup edebiyat tartıştıkları iki ana meyhaneden birisi ve buram buram tarih kokuyor. Bira seçenekleri son derece geniş olan bu mekan son derece tatlı bir havasıyla bunca sene niye buraya bir uğramadığım sorusunu hatırlatıyor. Ne yazık ki son derece şirin olan Kartal ve Cocuk meyhanesinin girişindeki küçük kabinler doluydu ve eskiden Tolkien ve Lewis'in grubunun toplandığı oda artık içinden geçilen bir koridora dönüştüğünden pek bir zevk vermez haldeydi. Sonuçta aklın fikri bir, tarihte de Tolkien ve Lewis'in Mürekkepçi tayfası burada buluşmaktan vazgeçip youn karşısındaki Kuzu ve Bayrak'ta bulmuşlar. Ne yazık ki Kartal ve Çocuk'un bira seçenekleri hakkında aynısını söyleyemeyeceğim. Büyük bir meyhane şirketinin satın almasıyla hem yiyecek hem de içecek konusunda son derece zayıflamış diye okudum, içecek olayında gerçekten hak verdim. Sadece dört ale pompası vardı, birisi (hayli standard bir Brakspear) ben uğradığımda çoktan bitmişti, geriye sadece üç tane ilginç denebilecek bira varken sadece birisi yerel idi, bir tanesi Avustralya'dan gelen bir fıçı idi ancak ben mümkün olduğunca yöresel biraları tercih eden birisi olduğumdan tenezzül etmedim.

Oxford, Tolkien ve C.S. Lewis tarihçesiyle fantazi dünyasında yerini oturtan bir yer. Philip Pullman’ın fantastik paralel evren Oxford’u ile beraber fantazi seven birisinin kesinlikle ziyaret etmek istediği bir şehir olsa gerek. Her ne kadar Mieville gibi ‘urban’ fantazi yazarları mekan olarak Londra, Chicago veya New York büyük şehirleri seçse de Oxford gibi daha küçük yerlerin kendilerine özgü bir havaları var ancak Cambridge ve Oxford her ne kadar eski İngiliz üniversite şehirleri olarak tanınmış olsa da benim gözümde bundan çok turizmin kontrolden çıktığı yerler.

Yıllar önce Cambridge pazar meydanında bir bankta oturmuş kütüphaneden aldığım kitapları gözden geçirirken yakınıma bir uzak asyalı turist grubu gelmişti. Hep beraber aynı anda aynı yere bakıp, aynı anda otuzdan fazla kişinin boyunlarındaki kameralara uzanıp aynı şeyin fotoğraflarını çekmeleri beni hayli güldürmüştü.

Oxford kalabalıkları

Turist değil, yakınında veya içinde yaşayan birisi olarak bu mekanlar bende aynı hissi yaratmıyor galiba. Üniversitenin kolejleri bana itici geliyor, gidip bakasım dolaşasım gelmiyor.

Tolkien ve Lewis, bu meyhanelerde oturup edebiyat, eski ingilizce tartışıp, yazdıkları fantazileri birbirlerine okuyarak yorumlayarak buraların tarihine girmişler. Başka yerde olsa herhalde her taraf onların resimleri, posterleri, reklamlarıyla dolu olurdu ancak burada ancak bilen biliyor, tek bir ibre yok neredeyse 70 sene önce burada olup bitenlerden. (Küçük not, daha ticari olan Çocuk ve Kartal'da azıcık var). Özellikle bir çok binasının Türkiye Cumhuriyetini geç, Amerikanın bağımsızlığını ilan etmesinden, bazı binalarının Amerikanın keşfinden eski olduğunu düşünürsek sadece 70 sene önce birkaç kitap kurdunun oturup burada benim oturduğum masalarda bira içmiş olması pek bir şey ifade etmiyor olsa gerek. Öte yandan Ankara’yı geçtim, İstanbul’da benzeri şekilde bir tarihi olup yerle bir olmamış bir bina aklıma gelmiyor. Oxford’un en eski pubunun 1400‘lerden beri aynı yerde olması (ve tavanının kafamı vuracak kadar alcak olması) daha hatırlatıcı geliyor. Kuzu ve Bayrak, 1650'lerden beri burada. Oxford'daki gençler buraya gelip bir şeyler içmeyi Dördüncü Murat zamanından beri biliyor.

Tolkien, C.S. Lewis’i ateistlikten dine döndürdükten sonra araları çok iyiydi ancak C.S. Lewis’in yazdıklarının daha popüler olmasının kıskançlığı, Lewis’in Katolik kilisesi yerine Anglikan kilisesine dönmesi üzerine çok kötüleşmişti. Lewis, şu günlerde kötü bir şekilde beyaz ekrana vurulmuş olan İncil çakması romanlaryla Amerikan hristiyan dincilnerinin dışında pek iyi hatırlanmazken Tolkien’in yazdığı hristiyanlıktan pek bahis etmemeyi tercih eden romanları ve iyi ya da kötü ama inanılmaz çok satan filmleriyle çok daha meşhur olmayı başarmış durumda. Ancak Tolkien’in ölümü öncesı ve sonrasında kocaman Orta Dünya ormanlarının hayli dalga geçilir eserler olduğunu hatırlamak lazım - bu kitapların özellikle filmler sayesinde herkesin okudugu ya da en azından haberdar olduğu eserler haline geldiği bir gerçek. Daha 20 sene önce bu kitaplar ancak özellikle fantazi sevenlerin bildiği eserler haline gelmişti.

Bazen CGI gerektirmiyor

Günümüzde CGI sağolsun, fantazi eserlerini filme veya küçük ekrana dökmek ucuzladı. Orta Dünya üçlemesi Hollywood’a bu işin para getirebileceğini gösterdiğinden beri her sene en az bir büyük bütçe film görüyoruz. R.R. Martin’in romanlarının televizyon başarısı aklımda diğer benzeri çalışmaların uzak olmadığını düşündürüyor. Hobbit bu sene bittikten sonra sırada yedi tekmili birden uzun bir Zaman Çarkı gelmezse hiç şaşırmam. Esas beni korkutan herhalde Dragonlance tarzı düdük romanların aynı şekilde ekrana getirilmesi. Öte yandan her ne kadar kitaplar düdük olsa da, seviye ve kalite açısından televizyon serisi uygulamasına çok uygun olabilirler - tek gerekli olacak bol miktarda seks sahnesinin yazılması!

Tolkien’de seks bahsi geçmezken, karakterlerin birbirlerine uzun süre bakmaları ile aşk anlatırdı, C.S. Lewis’in çok daha dinci eserlerinde seksin düşüncesi bile mümkün değilken, yenice yazarlarda seks ve şiddetin bolca olması ya modern izleyicilerin beklentilerinin değiştiğini gösteriyor bana, ya da hep böyle olduğumuz ama ancak şimdi itiraf ettiğimizi.

Endistriyel bir şekilde ölüm saçan birinci dünya savaşının travmalarını ve dünyada yarattığı değişikliklerinin etkisinde, Tolkien Hobbit ve Yüzüklerin Efendisinde Oxford çevresinin akademik, eski geleneklerin kurallarıyla yaşayan yeşillikler içinde uykulu, bezgin bir üniversite şehrinden  savaş için mühimmat ve silah üreten, fabrikalarla dolu bir modern şehre dönmesini çok yansıtıyor. Hobbitlerin köylerinin kötüler tarafından ele geçirilip İsengardvari bir şekilde kara dumanlarla kaplanması, Savaştan dönen Hobbitlerin bu ‘endüstrici’ kötüleri alaşağı edip vatanlarından kovmaları, bundan tam 100 sene önce başlayan büyük savaştan dönen muhabere yorgunu Tolkien’in çevresinde gördüklerine karşı bir tepkisi. Bu meyhaneye gelirken artık BMW kontrolünde olan dev Mini fabrikasının yanından geçtiğim için Tolkien’e hak vememek zor geliyor.

Öte yandan ne Tolkien ne Lewis herhalde dünyanın dört bir yanından tarihçesini görmek için insanların Oxford’a doluşacaklarını düşünemezdi. Dışarıda turist güruhlarından adım atılamazken Kuzu ve Bayrak meyhanesi bomboş. Öyle gözüküyor ki bu insanların gözünde Oxford’dun tarihçesinde Tolkien ve C.S. Lewis çok küçük bir yer alıyor.

Yazıyı bitirdik, bira kaldı, içek de gidek

Belki de bu normal. Peter Jackson’un filmi yapacağı eser sayısı bitmek üzere. Silmarillion, bütün güzelliğine rağmen filmi zor yapılası bir eser. Öte yandan Beren ve Luthien’in hikayesini izlemek isterdim büyük ekranda. Son Hobbit filmi de çekildikten sonra bu kuyunun suyu kuruyacak, Hollywood sistemi kendisine yeni bir hedef ve taban arayacak. Marvell eserlerinin bitmez tükenmez popülerliği düşünülürse, Tolkien’in eserlerinin tekrar sadece fantazi sevenlerin bildiği eserler haline geri dönmesi çok zaman almaz, en fazla on-onbeş yıl fazlasıyla yeter.

Bu da bittikten sonra, Tolkien’in bu meyhanede bir şeyler içtiğini hatırlayan, buraya bu amaçla gelen kaç kişi kalır acaba. Ancak bir şey kesin, bu iki meyhanenin ömrü bizden çok daha uzun olacak.